MACIEJ RYCHŁY, ELISABETH SEITZ, MATEUSZ RYCHŁY
MUZYKA ŚWIĘTYCH JEZIOR
Wydawca: Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

  „Muzyka Świętych Jezior”, to nowy projekt Macieja Rychłego (flety pasterskie) i Mateusza Rychłego (gitary), oparty na reliktowych motywach muzycznych z Kaszub, Łużyc, Kujaw, Pałuk i Mazowsza Leśnego. Zaprosili do niego również Elisabeth Seitz grającą na psałterium. Te etnograficzne regiony różnią się formami lokalnej kultury, a jej archaiczne i jednocześnie charakterystyczne motywy są znakami odróżniającymi jeden region od drugiego. Mówiąc o muzyce ludowej, przywołuje się chętnie pojęcie "muzyka źródeł". Program „Muzyka Świętych Jezior” jest muzycznym badaniem „wody żywej” czystych kropli ludzkiego doświadczenia. To efekt pracy muzyków podczas rezydencji artystycznej w Muzeum Początków Państwa Polskiego. Muzyków urzekło archaiczne piękno gotyckich kafli wyłowionych z miejscowego jeziora. Znajdujące się na nich płaskorzeźby stały się "partyturą" muzycznego spotkania, uniwersalną opowieścią zasymilowaną przez miejscową społeczność.

Idea projektu polega na odkodowaniu zapisów nutowych odnalezionych na wybranych, tworzących historię europejskiego malarstwa, obrazach lub czerpiących inspiracje z gotyckich kafli znalezionych na dnie gnieźnieńskiego jeziora. Maciej Rychły pisze: „Ludzie widzą świat. Dlatego mogą być malarzami. Ludzie słyszą świat. Dlatego mogą być muzykami. Malarze są w tej szczęśliwej/nieszczęśliwej sytuacji, że obraz kiedyś namalowany trwa. Dzieła poprzedników stają się „malarstwem historycznym”, a współcześni artyści szukają nowych rozwiązań dla własnej twórczości. Muzycy są w tej szczęśliwej/nieszczęśliwej sytuacji że, niezależnie od czasu powstania, dzieło muzyczne po każdym wykonaniu ‘rozpada się’. Muzyka musi być ciągle przywoływana na nowo”.

"Koncepcja płyty, a właściwie muzyki na niej zarejestrowanej, jest koncepcją rozety. Zadecydował o tym jeden z wielu zgromadzonych w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, ale wyjątkowy w swej konstrukcji i charakterze, kafel z XV wieku. Powtarzalność i równomierne rozłożenie elementów rozchodzących się po okręgu od środka ku brzegom sprawiają, że rozeta jest niezwykle dynamicznym i pięknym ornamentem architektury nad głównym portalem kościoła. Różyca wpisuje się też w symbolikę solarną wyrastającą z gwiazdy heksapentalnej. I to właśnie rozeta sześcioramienna, spośród wszystkich znaków graficznych zamieszczonych na kaflach, najsilniej przemówiła do muzyków. W centralnym punkcie grafiki schematyczna róża wiatrów porządkuje obraz. Znajduje to znakomite odzwierciedlenie w muzyce. Centralnym punktem nagranych impresji na tematy wzięte z tradycji muzycznych Pomorza, Kujaw, Wielkopolski, Mazowsza i Łużyc jest „Wiatr Arche”. Utwór zrealizowany na replice kościanego średniowiecznego instrumentu z przedlokacyjnego Gdańska jest sercem tego krążka – sensem wieloletnich archeologicznych prac badawczych Macieja Rychłego, sensem przeniesienia prehistorycznego instrumentu do świata sztuki muzycznej XXI wieku. I to właśnie od tego utworu należałoby, w mojej opinii, zacząć słuchanie płyty, by dopiero później wejść dźwiękami gitary w mazowiecki temat „Rozpostartych” (O. Kolberg 1887 Maz. T. III nr 300).
Trio muzyków, z których każdy może pochwalić się swoimi dokonaniami, których drogi twórcze są zdecydowanie różne, w piękny sposób współpracuje ze sobą i buduje niezwykły klimat, tworząc piękny mistyczny obraz muzyczny, collage setek drobnych kamyczków przeszłości. Faktura kolejnych utworów, ale i całości krążka, przywodzi na myśl tkactwo dwuosnowowe – proste środki, wyraziste nici i ich sploty połączone ze sobą organicznie, tworzące niepowtarzalny wzór. Świadczy to o głębokim zrozumieniu siebie nawzajem, intencji i chęci stworzenia spójnej przestrzeni dźwiękowej, myślenia towarzyszącego tylko wytrawnym artystom."
(M. Jędruch-Włodarczyk, Historia pewnej rozety, "Pismo Folkowe" 2021, nr 154 (3), s. 37.)