MUZYKA ŹRÓDEŁ VOL. 22
BALLADY
Wydawca: Polskie Radio

  Kolejna płyta z serii "Muzyka źródeł" zawiera ludowe ballady polskie, wybrane z nagrań zgromadzonych w Archiwum Folkloru Polskiego Radia w Warszawie. Jest to niewielka cząstka bogatego zespołu pieśni, na który wedle "Katalogu polskich ballad ludowych" Elżbiety Jaworskiej składa się około stu dwudziestu utworów wykonywanych w tysiącach wariantów regionalnych w całej Polsce. Jest to jednak cząstka reprezentatywna, pokazująca podstawowe wartości tego gatunku folkloru, który od XIX budzi niezmienne zainteresowanie miłośników tradycji ludowej w Polsce, a już wcześniej został doceniony w Europie.

Ballady stanowią w folklorze gatunek wyróżniający się nie tylko względną długością formy poetyckiej, ale przede wszystkim treścią i sposobem jej przedstawienia. Zawierają opowieści o wydarzeniach dramatycznych, nierzadko tragicznych, w których splata się miłość i śmierć, wierność i zdrada, zbrodnia i kara, a w sposobie ujęcia tematu realizmowi szczegółów i dramatyzmowi akcji towarzyszy nastrój powagi, grozy, niekiedy wzmacniany przez motywy fantastyczne. Wydarzenia przedstawiane są zwięźle, wręcz lakonicznie, zwłaszcza w przekazach najstarszych, z wykorzystaniem skrótów i znaków symbolicznych.

Historie dziejące się w balladowym świecie dotyczą spraw najprostszych i najważniejszych, życia i śmierci, rozgrywają się w niewielkim kręgu osób bliskich, których rdzeń stanowi rodzina: matka i ojciec, brat i siostra, mąż i żona, oczywiście przede wszystkim dziewczyna - kochanka i chłopiec - kawaler, którego pojawienie się stanowi zawiązek akcji. Niemal każdy z podanych utworów zawiera motyw śmierci, zwykle gwałtownej, nienaturalnej, spowodowanej, przez ogarniętego emocją człowieka, który cierpi sam i powoduje cierpienia innych.

Wysokie walory artystyczne ballad - tekstów, nie melodii - wcześnie dostrzegli najwięksi nasi poeci, zwłaszcza romantycy, ceniący prostotę i dramatyzm fabuł, siłę wyrazu i surowość uobecnionych w nich zasad moralnych. Pierwszego i największego odkrycia dokonał Adam Mickiewicz, który swoje "Lilie" oparł na tradycyjnym wątku ludowym o pani, co pana zabiła.

Wykonawcami pieśni balladowych są najczęściej kobiety, wiejskie śpiewaczki. Ich styl wykonawstwa odpowiada ludowej tradycji śpiewu, nastawionej bardziej na przekazywanie tekstu niż na jego interpretację. Zainteresowanie balladą w środowiskach miejskich, literackich, kabaretowych, folkowych jest wciąż znaczne; wydanie płytowe ballad ludowych będzie - miejmy nadzieję - służyć wszystkim chcącym sięgać do źródeł tego gatunku.