MIĘDZYNARODOWA SZKOŁA MUZYKI TRADYCYJNEJ
PIEŚNI POLSKIE
Wydawca: Fundacja Muzyka Kresów

  Międzynarodowa Szkoła Muzyki Tradycyjnej powołana została przy Fundacji Muzyka Kresów w Lublinie w 1998 roku. Jej celem jest zainteresowanie młodego pokolenia polską muzyką tradycyjną. Zajęcia prowadzone są w ośrodkach akademickich i środowiskach kulturowych w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, Toruniu, Olsztynie, Białymstoku i Lublinie. W latach 1998-2001 w zajęciach wzięło udział ok. 500 słuchaczy.
Działający przy Szkole Zespół powstał wiosną 2000 roku i prowadzony jest przez jej założycieli: Jana Bernada i Monikę Mamińską. Głównym celem Zespołu jest ocalenie i twórcza kontynuacja polskich pieśni tradycyjnych. Zespół ma w repertuarze pieśni obrzędowe i liryczne Lubelszczyzny, Mazowsza, Białostocczyzny i Kurpiów, rekonstruuje archaiczne techniki śpiewu poszczególnych regionów, bierze udział w badaniach terenowych. Szczególną uwagę poświęca pieśniom obrzędowym: weselnym, żniwnym, kolędom zimowym i wiosennym (konopielki) jako najstarszym świadectwom polskiej kultury muzycznej. Członkami Zespołu kieruje silne przekonanie, że pieśń tradycyjna jest dziełem, tak jak inne dzieła sztuki, a praca nad pieśnią jest procesem twórczym.

"Na pierwszą część płyty składają się pieśni obrzędowe związane z kalendarzowym cyklem rocznym: sobótkowe (1, 2), pieśń żniwna (3), kolędy (4, 5, 6, 7, 8), wielkopostna (9), wielkanocne (10, 11). Po nich następują obrzędowe pieśni rodzinne - weselne (14, 15). Śpiew obrzędowy zawsze wiąże się z jakąś konkretną sytuacją czy wydarzeniem; pieśni nie wolno było śpiewać poza tym wydarzeniem (na przykład pieśni weselnych poza weselem). Inna rzecz, że repertuar obrzędowy dzieli się bardzo ostro na kobiecy i męski. Wyjątek stanowią tylko pieśni wielkopostne i pogrzebowe, wyjątkowe również ze względu na stosunkowo późny czas swego powstania (ok. XVII w.). Zdecydowana bowiem większość pieśni obrzędowych korzeniami sięga jeszcze czasów przedchrześcijańskich. Widać to dobrze w kolędach, wśród których na szczególną uwagę zasługują kolędy życzące. Ich rytualne odśpiewanie miało zapewnić dobrobyt gospodarzowi (7), gospodyni albo ich córce (6). Ten sam typ magicznego pojmowania świata reprezentują życzące kolędy wiosenne, tzw. konopielki (10, 11) - pieśni śpiewane podczas Wielkanocy, po zmroku, przez młodych mężczyzn, głównie kawalerów. Magiczny charakter tych pieśni, obok silnie symbolicznego tekstu, podkreślają liczne powtórzenia, cykliczne powracający refren lub nawoływania, np. "hej, łoła" (11). Pierwotny, archaiczny sposób myślenia obecny jest również w innych pieśniach obrzędowych: weselnych, żniwnych oraz sobótkowych. Druga część płyty zawiera pieśni liryczne, nieobrzędowe, o całkowicie odmiennym charakterze. Śpiewano je dla przyjemności, w domu, na polu, w karczmie, przy tym wykonywać je mogli zarówno mężczyźni, jak i kobiety, zespołowo i solowo, choć chętniej w pojedynkę. Są to pieśni zdecydowanie późniejsze od obrzędowych, z bardziej rozbudowaną melodyką, czasem z wyraźnymi wpływami literackimi.
Tradycyjne pieśni ludowe śpiewane przez ludzi wychowanych we współczesnej kulturze miejskiej nigdy nie będą brzmiały dokładnie tak, jak wykonują je wiejscy śpiewacy, nigdy też nie uda się przywołać ich naturalnego kontekstu: dawnych obrzędów, zapomnianych słów i gestów; sytuacji i zachowań, które im towarzyszyły. Czy mimo to wykonywanie tych pieśni ma dziś jakiś sens? Prezentowana płyta jest próbą odpowiedzi na to pytanie."
(Maciej Eder)